İNTERNET ARACILIĞIYLA (Sosyal Medya) HAKARET SUÇU NEDİR?
Teknolojik gelişmeler sonucu hayatımızda artarak devam eden telefon ve internet kullanımı beraberinde bazı sorunlarda meydana getirmektedir. Günlük hayatımızda en çok karşılaştığımız bu sorunlardan birisi de internet aracılığıyla(yoluyla) işlenen hakaret suçlarıdır. Öncelikle hakaret suçunun tanımına bakıp daha sonra internet aracılığıyla hakaret suçu nasıl oluşur ve sonuçları nelerdir bunları inceleyelim.
HAKARET SUÇU (TCK.m.125)
Kanunda hakaret suçunun tanımı;
1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.
(3) Hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
(5) Kurul hâlinde çalışankamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.
Bu tanımlamaya baktığımız zaman sosyal medyada hakaret suçu iki şekilde gerçekleşmektedir.
- Belli somut bir durum ve olgunun isnat edilmesi suretiyle kişinin şeref ve saygınlığının zedelenmesi. Örnek olarak bir kimseye internet yoluyla “araba çaldın hırsızsın” demek hakaret suçuna vücut verir.
- Genel ve soyut nitelikteki söz ve davranışlarla kişinin değersizleştirilmesi, rencide edilmesi. Örneğin, bir kimsey
- e internet üzerinden “namussuz, şerefsiz” demek hakaret suçu oluşturur.
Hakaret suçu; instagram, facebook, twitter, telegram, whatsapp vb. uygulamalar ve sosyal medya hesapları aracılığıyla işlendiği gibi e-mail (e-posta) göndermek gibi başka yöntemlerle de internet üzerinden hakaret suçu işlenebilmektedir. İnternet üzerinden hakaret suçu işleyen kişi TCK m.125 hükümleri gereği cezalandırılacaktır.
HANGİ SÖZLER İNTERNET ÜZERİNDEN HAKARET SUÇUNU OLUŞTURUR ?
Kanun koyucu internet üzerinden hakaret suçunu oluşturan kelimeleri tek tek saymamıştır. Ancak sarf edilen kelimelerin hakaret suçunu oluşturması için temel kural; internetten sarf edilen söz ve davranışların kişinin onur, şeref ve haysiyetini zedeleyecek somut bir fiil isnat edilmesi veya sövme yoluyla kişinin onur, şeref ve haysiyetine saldırılmasıyla oluşur. Görüldüğü gibi internet yoluyla hakaret suçunda önemli olan kişiyi rencide eden, toplum içinde değersizleştiren, kişinin haysiyetini zedeleyici fiillerin cezalandırılmasıdır.
İnternet üzerinden ileti göndererek, tweet atarak veya yorum yaparak “şerefsiz”, “haysiyetsiz”, “geri zekalı”, “aptal”, “hayvan”, vb. gibi sözler söylemenin hakaret suçunu oluşturacağı kuşkusuzdur.
Sosyal medya üzerinden paylaşılan görsellere yapılan bazı olumsuz yorumlar da hakaret suçunu oluşturabilmektedir. Özellikle resimlerde kişiye isnat edilen somut olgu kişinin mevcut fiziksel veya psikolojik bir özelliğine vurgu yapsa bile hakaret suçunu oluşturur. Örneğin, aksayarak yürüyen birine “allahın topal adamı” demek, gözü görmeyen birine “kör herif” demek internet üzerinden hakaret suçunun oluşmasına neden olur.
İnternet üzerinden hakarete uğrayan mağdurun kişisel özellikleri dışında kalmak şartıyla kendisine isnat edilen fiil veya olgu ispatlandığı takdirde hakaret suçu oluşmaz. Örneğin, “sen Ömer’in eşyalarını çaldın” denildiğinde, bu olgu ispatlanırsa hakaret suçu oluşmaz. Fakat, daha önce işlediği bir hırsızlık suçundan sabıkası olan kişiye, “sen hırsızsın” demek hakaret suçudur.
İnternetten söylenen kaba ve nezaketsiz söz ve davranışlar hakaret suçunu oluşturmaz. Özellikle twitter, instagram, facebook üzerinde yapılan yorumlarda sıklıkla kullanılan “terbiyesiz, saygısız, yalancı” vb. sözler hakaret suçu oluşturmaz. “Sayfamdan bas git, terbiyesiz” demek nezaketsiz ve kava bir davranış olup hakaret suçunu oluşturmamaktadır.
Beddua niteliğindeki sözler ise hakaret suçunu oluşturmamaktadır.. Örneğin, sosyal medya üzerinden söylenen “allah seni ne biliyorsa yapsın”, “allah belanı versin”, “cehennemin dibine kadar yolun var” “allah çocuklarından çıkartsın” gibi sözler beddua niteliğinde sözler olduğundan Yargıtay tarafından hakaret suçu olarak kabul edilmemektedir.
İNTERNETTEN İLETİ YOLUYLA HAKARET SUÇU
5237 sayılı TCK’nın 125/2 maddesi, ileti yoluyla hakaret edilmesini suç olarak kabul etmiştir. İleti yoluyla yapılan hakaretlerin ceza miktarları aynı olsa da; bir kısmı huzurda hakaret suçu, bir kısmı da gıyapta hakaret suçu kapsamında cezalandırılmaktadır. İleti yoluyla hakaret suçunun “huzurda” oluşabilmesi için iletiyi gönderenin fiili icra ederken mağduru hedeflemesi veya mağdurun fiilini öğrenebileceğini istemesi şarttır. Örneğin, whatsapp mesajını mağdurdan başka birisine gönderilmiş ancak tesadüfen mağdur tarafından öğrenilmiş ise, huzurda hakaret suçu unsurları meydana gelmez. “Gıyapta hakaret” suçunun oluşması için de bu mesajın en az 3 kişiye gönderilmesi veya 3 kişinin bulunduğu ortak bir mesajlaşma grubuna gönderilmesi gerekir. İleti yoluyla işlenen hakaret suçunun cezası da üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır.
TCK m.125/2 anlamında ileti olarak kabul edilen iletişim vasıtaları şunlardır:
- Mektup,
- E-mail (e-posta),
- Whatsapp/Telegram mesajları, Whatsapp/Telegram gruplarına gönderilen mesajlar,
- SMS,
- Telefon konuşmaları,
- İnstagram, twitter, facebook vb. sosyal medya hesaplarından DM yoluyla mesajlaşma.
İnternet ve Sosyal Medya Yoluyla Hakaret Suçunun Cezası (TCK m.125/1)
İnternet veya sosyal medya üzerinde suçun basit şeklinin işlenmesi halinde, hakaret suçunun cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir (TCK m.125/1).
İnternet veya sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları aleni işlendiğinden, aleniyet nedeniyle hakaret suçu cezası 1/6 oranında arttırılacaktır.
Suçun basit şeklinde hakim ya hapis cezası ya da adli para cezası verecektir. Her iki cezanın aynı anda verilmesi mümkün değildir. Hakim gerekçeli kararında neden hapis cezası veya adli para cezası verdiğini de açıkça gerekçelendirmek zorundadır.
İnternet Üzerinden Hakaret Suçu Şikayet, Zamanaşımı ve Uzlaştırma
İnternet üzerinden hakaret suçu şikayete bağlı suçlar kategorisinde yer alır. Suçun mağduru, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde şikayet hakkını kaybeder. Şikayet hakkı, en geç dava zamanaşımı süresi içinde kullanılmalıdır.
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu (TCK m.125/3) şikayete tabi değildir. Bu nedenle hakaret suçunun kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmesi için herhangi bir şikayet süresi sınırlaması yoktur. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçun işlenmesi halinde cumhuriyet savcılığı resen soruşturma açar.
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu hariç, tüm hakaret suçları (TCK md.125/1-2-3), taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.
Hakaret suçları nedeniyle yapılan yargılamalar Asliye Ceza Mahkemesi tarafından yerine getirilir.
Kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına hakaret suçu, şikayete tabi suçlardan olmadığından uzlaştırma kapsamında değildir.
Eğer sizlerde günlük hayatta sosyal medya üzerinden hakaret suçuyla karşılaşırsanız uğradığınız mahrumiyeti bir avukat aracılığıyla gidermenizi tavsiye ederiz. Daha detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.